|
MÜKELLEF HAKLARI
BİLDİRGESİ
Maliye Bakanı Sayın Kemal UNAKITAN
beraberinde Maliye Müsteşarı Sayın Hasan Basri AKTAN ve Gelir İdaresi Başkanı
Sayın Osman ARIOĞLU ile birlikte 25.02.2006
tarihinde Erzurum’da üçüncüsü yapılan Vergi Dairesi Başkanları toplantısına
katılmıştır.
Toplantıda Mükellef
Hakları Bildirgesi'ni açıklayan Maliye Bakanı Sayın Kemal UNAKITAN, Türk mali
tarihinde bir ilk gerçekleştirerek, Mükellef Hizmetleri Birimi kurduklarını
kaydederek, "Sistemimizi de mükellef memnuniyeti odaklı yaptık. Biz
biliyoruz ki, mükelleflerimizle bir anlaşma zemini sağlamak suretiyle daha iyi
yarınlara ulaşacağız ve mali sistemimizin en büyük problemi olan kayıt dışını
böylelikle daha da küçülteceğiz. Türkiye, çağdaş ülkelerde olan bir sisteme
kavuşuyor. Belki bu bildirge, muhteviyatı itibariyle çok uzun bir bildirge
değildir ama Türk mali sistemine getirdiği yenilikleri anlatması ve verdiği
mesaj açısından çok çok önemlidir" şeklinde açıklamada bulunmuştur.
Maliye Bakanı Sayın
Kemal UNAKITAN, konuşmasının ardından 29 bölgenin Vergi Dairesi Başkanına aşağıda
tam metni yer alan Mükellef Hakları Bildirgesi'ni vermiştir
T.C.
Maliye Bakanlığı
Gelir İdaresi
Başkanlığı
MÜKELLEF HAKLARI
BİLDİRGESİ
Bu bildirge, Türk
Gelir İdaresinin mükellef odaklı, kaliteli hizmet sunma anlayışı içerisinde,
saygılı ve dürüst olma temel ilkesiyle çalışmaya, vergi ödemenin sadece bir
yükümlülük değil vatandaş olma ve sorgulama hakkı olduğu bilinciyle kendisinden
hizmet alan herkesi memnun etmeye ve sorunları çözmeye olan bağlılığını
onaylar.
Bu nedenle;
- Açık, güvenilir, zamanında ve
yeterli bilgi ile hizmet vereceğiz.
- Bilgi Edinme Hakkı Kanunu
çerçevesinde öğrenmek istediğiniz her bilgi için doğru insanlarla temasa
geçmeniz konusunda sizleri yönlendireceğiz.
- Vergi konusundaki gelişmeleri
sürekli güncellenen internet sayfamızla ve basılı yayınlarla sizlere en
kısa zamanda duyuracağız.
- Ücretsiz e-posta sistemimize
kaydolmanız durumunda vergisel gelişmeleri kaynağından ve anında öğrenmiş
olacaksınız.
- Şahsi ve gizli bilgilerinize
saygılıyız. Bu bilgileri Vergi Usul Kanunu’nun öngördüğü haller dışında
açıklamayacağız ve kullanmayacağız.
- Vergi ile ilgili
yükümlülüklerinizin yerine getirilmesinde sizlere her türlü kolaylığı
sağlayacağız.
- Yaptığımız işlemlerde ve
gerçekleştirdiğimiz düzenlemelerde vergi kanunlarının adil, hukuksal,
tarafsız ve rekabeti koruyucu bir şekilde uygulanmasını esas alacağız.
- Vergi incelemelerinde kanunları
doğru, tarafsız ve tutarlı bir şekilde uygulayacağız. İncelemenin her
aşamasında sizi bilgilendireceğiz.
- Şikayetlerinizi gerçek kimlik
ve iletişim bilgilerinizle iletmeniz halinde, en kısa sürede sonuç ile
beraber size döneceğiz.
- Sürekli olarak kendimizi
yenileyecek, daha iyi hizmet sunmanın arayışı içinde olacağız.
İKMALEN, RE'SEN VE
İDARECE YAPILAN TARHİYATLARDA MÜKELLEFİN HAKLARI VE ÖDEVLERİ
REHBERİ
Türk vergi sistemi esas itibariyle beyan
esasına dayanmaktadır. Beyan esası ise mükelleflerin elde ettiği gelirlerini
bizzat kendilerinin İdareye bildirmesine dayalı bir sistemdir. Bu sistemde vergi
matrahı mükellef tarafından saptanıp bildirilir.
Mükellefin idareye bildirdiği vergi matrahının
kanunlara uygunluğu ve doğruluğu Vergi Dairesi tarafından kontrol edilir. Vergi
Dairelerince yapılan kontroller neticesinde mükellefin eksik veya hatalı beyanda
bulunduğunun ya da hiç beyanda bulunmadığının tespiti hallerinde vergi, vergi
idaresince tarh edilir. Verginin tarhı, vergi alacağının kanunlarında gösterilen
matrah ve nispetler üzerinden vergi dairesi tarafından hesaplanarak bu alacağın
miktar olarak tespit edilmesidir. Verginin tahakkuku ise, tarh ve tebliğ edilen
verginin ödenmesi gereken safhaya gelmesidir.
Bu rehberde mükelleflerin ödevleri, mükellef
tarafından yapılan beyanların kanunda öngörülen şekilde yapılmaması veya eksik
yapılması durumunda ödenecek verginin vergi idaresince belirlenmesinin
çeşitleri, şartları ve bu şekilde yapılan bir tarhiyat sonucunda mükellefin
haklarına ilişkin açıklamalar yer almaktadır.
İKMALEN, RE’SEN VE İDARECE YAPILAN
TARHİYATLARDA MÜKELLEFİN HAKLARI VE ÖDEVLERİ İKMALEN VERGİ TARHI
Her ne şekilde olursa olsun bir vergi tarh
edildikten sonra, bu vergi ile ilgili olarak ortaya çıkan ve idare tarafından
defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak belirlenen bir
matrah veya matrah farkı üzerinden alınacak verginin tarh
edilmesidir.
İkmalen tarhiyat şartları
- Daha önce aynı vergi için bir beyanname
verilmiş olması veya başka şekillerde bir tarhiyat yapılmış olması,
- Bu tarhiyata ilişkin matrah veya matrah
farkının defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere göre tespit edilmiş
olması.
İkmalen tarhiyat
yapılabilmesi için yukarıda sayılan iki ana unsurun birlikte bulunması
gerekmektedir.
RE’SEN VERGİ TARHI
Re’sen vergi tarh edilebilmesi için önce
matrah veya matrah farkının defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere
dayanılarak tespit edilememiş olması gerekir. Bu hallerde takdir komisyonları
tarafından takdir edilen veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca
düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında belirtilen matrah veya matrah farkı
üzerinden verginin tarh edilmesidir.
Re’sen vergi tarhı inceleme raporuna
dayanılarak yapılıyorsa vergi inceleme raporunun, takdir komisyonu kararına göre
yapılıyorsa takdir komisyonu kararının düzenlenecek vergi/ceza ihbarnamesine
eklenmesi gerekir.
Re’sen tarhiyat şartları
- Vergi beyannamesinin kanuni süresi geçtiği
halde verilmemesi,
- Vergi beyannamesi kanuni veya ek süreler
içinde verilmekle beraber beyannamede vergi matrahına ilişkin bilgilerin
gösterilmemiş olması,
- Vergi Usul Kanununa göre tutulması zorunlu
olan defterlerin hepsinin veya bir kısmının tutulmamış olması, tasdik
ettirilmemiş olması veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara herhangi bir
sebeple ibraz edilmemiş olması,
- Defter kayıtları ve bunlarla ilgili
belgelerin, vergi matrahının doğru ve kesin olarak tespitine imkan vermeyecek
derecede noksan, usulsüz ve karışık olması dolayısıyla kanıt olmaya elverişli
olmaması,
- Tutulması zorunlu olan defterlerin veya
verilen beyannamelerin gerçek durumu yansıtmadığına dair delil bulunması,
- Serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali
müşavir veya yeminli mali müşavirlerce imzalanma mecburiyeti getirilen beyanname
ve eklerinin imzalattırılmaması veya tasdik kapsamına alınan konularda yeminli
mali müşavir tasdik raporunun zamanında ibraz edilmemesi.
Yukarıda sayılan şartların mevcut olması
durumunda vergi, vergi idaresince re’sen tarh edilir.
Matrah veya matrah farkının
re’sen takdir edilebilmesi için mutlak surette yukarıda sayılan takdir
sebeplerinden birinin bulunması gerekir.
İDARECE VERGİ TARHI
İkmalen ve re’sen tarhiyatı gerektiren haller
dışındaki durumlarda, verginin tarhı için vergi kanunları ile belirlenmiş
sürelerde müracaat edilmemesi veya aynı kanunlarla yüklenen sorumlulukların
yerine getirilmemesi sebebiyle zamanında tarh edilemeyen verginin kanunen
belirli matrahlar üzerinden idarece tarh edilmesidir.
İdarece tarhiyat yapıldıktan sonra ihbarnameye
ilişkin bilgilerin yer aldığı bir ilan vergi dairesine asılarak ilana ilişkin
durum tutanakla tespit edilir.
Verginin tahakkuku ve cezanın kesinleşmesi
için geçmesi gereken vergi mahkemesinde dava açma süresi; mükellefin bilinen
adresine tebliğ yapılan hallerde tebliğ tarihinden, aksi halde tutanakla tespit
edilen ilan tarihinden itibaren başlar.
İkmalen re’sen ve idarece
yapılantüm tarhiyatlar için vergi dairesinceihbarname düzenlenir. Düzenlenen bu
ihbarnameler tebliğ edilmek üzere mükelleflerin bilinen adreslerine posta yolu
ile gönderilir.
MÜKELLEFLERİN ÖDEVLERİ
Vergi İdaresince yapılacak bir tarhiyat,
süresinde beyan edilmeyen bir vergi ya da mükellefiyetle ilgili yerine
getirilmesi gereken bir hususun yerine getirilmemesi nedenine dayanır. Böyle bir
durum gerek vergi idaresi gerek mükellefler için zaman kaybına neden olacak,
ayrıca mükellefler süresi geçmiş bir vergi için ceza, zam ve faiz ödemek zorunda
kalacaklardır. Bu nedenle mükelleflerce aşağıda sayılan hususların yerine
getirilmesi gerekmektedir.
Mükelleflerce Yerine Getirilmesi Gereken
Ödevler:
- Beyannamelerinizi kanuni süreleri içinde ve
matraha ilişkin bilgileri içerecek şekilde vermek,
- Tutulması zorunlu defterlerinizi
tutmak,
- Tasdiki zorunlu defterlerinizi yasal
sürelerinde tasdik ettirmek,
- Defter kayıtlarını ve bunlarla ilgili
belgeleri usulüne uygun olarak düzenlemek,
- Sahte veya yanıltıcı belgeler kullanmamak ve
düzenlememek,
- Tahakkuk eden vergilerinizi tahakkuk fişinde
gösterilen son ödeme tarihine kadar ödemek,
- Uzlaşma talep etmeniz ve uzlaşmanın sağlanmış
olması durumunda, uzlaşma konusu yapılan vergi ve cezaları, buna ilişkin olarak
düzenlenen uzlaşma tutanağının vergi ve cezaların ödeme zamanlarından önce
tebliğ edilmiş olması halinde normal vade tarihlerinde, ödeme zamanları kısmen
veya tamamen geçtikten sonra tebliğ edilmiş olması halinde tebliği aldığınız
tarihten itibaren bir ay içinde ödemek.
MÜKELLEFLERİN HAKLARI
Vergi İdaresince ikmalen, re’sen veya idarece
bir tarhiyat yapılması sonucunda vergi/ceza ihbarnamesi almanız halinde
aşağıdaki yollara başvurabilirsiniz;
1- Cezada indirim talep
edebilirsiniz
İkmalen, re’sen veya idarece tarh edilen
vergi, vergi farkı ve vergi cezalarını, ihbarnamenin tebliğinden itibaren 30 gün
içinde bağlı olduğunuz vergi dairesine başvurarak vadesinde veya teminat
göstererek vadenin bitmesinden itibaren 3 ay içinde ödeyeceğinizi bildirmeniz
halinde;
• Vergi Ziyaı cezalarının birinci defada
1/2’si, sonra kesilenlerde 1/3’ü,
• Usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezalarının
1/3’ü indirilir.
2- Uzlaşma talebinde
bulunabilirsiniz
Uzlaşma, adınıza yapılan tarhiyatı yargıya
intikal ettirmeden önce vergi idaresi ile görüşerek tahakkuk edecek vergi ve
ceza hususunda anlaşmak için başvurabileceğiniz idari bir çözüm
yoludur.
Türk vergi sisteminde uzlaşma, tarhiyat öncesi
ve tarhiyat sonrası olmak üzere iki şekilde düzenlenmiştir. Bunların yalnızca
birinden faydalanabilirsiniz.
• Tarhiyat öncesi
uzlaşma:
Nezdinde vergi incelenmesine başlanmış
mükelleflerimizin adlarına tarhiyat yapılmadan önce kullanabileceği bir haktır.
Tarhiyat öncesi uzlaşmanın kapsamına; vergi incelemeleri sonucunda bulunan
matrah veya matrah farkları üzerine salınacak vergi, resim ve harçlar ile
bunlara ilişkin olarak kesilecek vergi ziyaı cezası, usulsüzlük ve özel
usulsüzlük cezaları girmektedir
Kaçakçılık suç ve
cezalarından dolayıvergi ziyaına sebebiyet verilmesi durumunda tarh edilecek
vergi ve cezauzlaşma kapsamı dışındadır.
Uzlaşma talebini vergi/ceza ihbarnamesini
aldığınız tarihten itibaren 30 gün içinde yetkili uzlaşma komisyonuna
yapmalısınız. İnceleme elemanlarınca yapılacak “uzlaşmaya davet” hallerinde ise,
davet yazısının tarafınıza tebliğinden itibaren en geç 15 gün içerisinde uzlaşma
talebinde bulunulabilirsiniz.
Bu şekilde uzlaşma yapılması halinde tutanakla
tespit edilen bu husus hakkında dava açılamaz ve hiçbir merciye şikayette
bulunulamaz.
Tarhiyat öncesi uzlaşma sağlanamaz veya
uzlaşma görüşmelerinde uzlaşmaya varılamaz ise verginin tarhından ve cezanın
kesilmesinden sonra uzlaşma talep edilemez.
• Tarhiyat sonrası uzlaşma:
Verginin tarh edilmesi ve cezanın
kesilmesinden sonra başvurulabilecek bir yoldur.
Tarhiyat sonrası uzlaşmanın kapsamına; vergi
daireleri tarafından mükellef adına ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen ve
vergi dairelerinin tarha yetkili olduğu bütün vergi, resim ve harçlar ile
bunlara ilişkin olarak kesilecek vergi ziyaı cezaları girmektedir.
Usulsüzlük ve özel
usulsüzlük cezaları ile kaçakçılık suç ve cezalarından dolayı vergi ziyaına
sebebiyet verilmesi durumunda tarh edilen vergi ve kesilen cezauzlaşma kapsamı
dışındadır.
Uzlaşma talebini vergi/ceza ihbarnamesini
aldığınız tarihten itibaren 30 gün içinde yetkili uzlaşma komisyonuna
yapmalısınız.
Bu şekilde uzlaşmanın yapılması halinde
tutanakla tespit edilen hususlara karşı dava açılmaz ve hiçbir merciye şikayette
bulunulamaz.
Yapılan tarhiyata karşı
uzlaşma veya cezalarda indirim talebinde bulunma haklarından sadece birinden
yararlanabilirsiniz.
Uzlaşma ile ilgili olarak daha detaylı bilgi
için lütfen “Vergi Uyuşmazlıklarının İdare ile Çözümünde Uzlaşma” broşürüne
bakınız. Bu broşüre www.gib.gov.tr adresinden de ulaşabilirsiniz.
3- Dava açabilirsiniz
Tarh edilen vergilere ve kesilen cezalara
karşı vergi/ceza ihbarnamesini aldığınız tarihten itibaren 30 gün içinde vergi
mahkemesinde dava açabilirsiniz.
Kullanabileceğiniz haklarda
bahsedilen30 günlük süre hak düşürücü süredir. Bu süreyi herhangi bir hakkınızı
kullanmadan geçirmeniz durumundavergi/ceza ihbarnamesindebelirtilen miktarın
tamamınıödemek zorunda kalırsınız.
VERGİNİZİ ÖDEYEBİLECEĞİNİZ ANLAŞMALI
BANKALAR
T.C. ZİRAAT BANKASI A.Ş.
TÜRKİYE HALK BANKASI A.Ş.
TÜRKİYE İŞ BANKASI A.Ş.
YAPI KREDİ BANKASI A.Ş.
AKBANK T.A.Ş.
TÜRKİYE VAKIFLAR BANKASI T.A.O.
TÜRKİYE GARANTİ BANKASI A.Ş.
ŞEKERBANK T.A.Ş.
FORTİSBANK A.Ş.
TÜRK EKONOMİ BANKASI A.Ş
FİNANSBANK A.Ş.
DENİZBANK A.Ş.
ANADOLUBANK A.Ş.
TEKSTİLBANK A.Ş.
HSBC BANK A.Ş.
OYAKBANK A.Ş.
ALTERNATİFBANK A.Ş.
TEKFENBANK A.Ş.
TURKISHBANK A.Ş.
TÜRKİYE FİNANS KATILIM BANKASI A.Ş.
ASYA KATILIM BANKASI A.Ş.
ALBARAKA TÜRK KATILIM BANKASI A.Ş.
KUVEYT TÜRK KATILIM BANKASI A.Ş.
03 Ekim 2007
KAYNAK: Gelir İdaresi
Başkanlığı
|
