.
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
15 Ekim 2008
Talha APAK Öğretim Görevlisi Yeminli Mali Müşavir SOSYAL GÜVENLİK REFORMU İLE 01 EKİM 2008 TARİHİNDEN GEÇERLİ OLMAK ÜZERE GELEN ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER
01.10.2008 Tarihinde yürürlüğe giren 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (SGK) ile SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı aynı statüye bağlanarak, kanununun 4. maddesinde SSK 4/a, Bağ-Kur 4/b ve Emekli Sandığı 4/c olarak tanımlanmış olup, ilgili yasa ile aşağıda sıralanan önemli düzenlemeler yapılmış bulunmaktadır.
1. Kanunun yürürlük tarihinden önce A.Ş. Kurucu ortağı olduğu için BAĞ-KUR Primi ödeyen ortaklar 01.10 2008 tarihinden itibaren Bağ-Kur primi ödemeyi istemeleri halinde durumu 6 ay içinde SGK’ya yazılı olarak bildirmek zorundadırlar.. Yoksa 4/b sigortalılığı iptal edilecektir. 18 yaşını doldurmayanlar 4/b (Bağ-Kur) ve 4/c (Emekli Sandığı) statüsünden sigortalı olamazlar. (5510/6-h) 4/b sigortalıların giriş bildirgelerini sigortalının kendisi değil de ilgili vergi dairesi, Ticaret sicil memurluğu vs. kurum ve kuruluşlar kuruma 15 gün içinde bildirmek zorundadır. (5510/8. Madde)
2. İlk defa işyeri bildirgesi verilen işyerlerinde, ilk defa sigortalı çalışmaya başladığı tarihten itibaren 1 ay içinde işe girenler en geç söz konusu 1 aylık sürenin sonuna kadar cezasız bildirilebilecek. (5510/8. Madde)
3. Emekli olup 4/a kapsamında çalışan ve emekli maaşının kesilmemesi yönünde tercihte bulunanlardan %30 + İş kazası oranında SGDP kesilir. Bunun %7,5’u işçiye geri kalanı işverene aittir.
4. 5763 Sayılı kanun ile 50 veya daha fazla işçi çalıştıran işverenlerin terör mağduru ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu kaldırılmıştır. Bunların %3 özürlü çalıştırma yükümlülüğü devam etmektedir.
5. İşyeri bildirgesi, sigortalı çalıştırılan bir işin veya işyerinin devri halinde, yeni işveren tarafından, en geç işin veya işyerinin devralındığı tarihi takip eden on gün içinde; gerçek kişi olan işverenin ölümü halinde ise, mirasçılarınca, ölüm tarihinden itibaren en geç üç ay içinde işyerinin işlem gördüğü Kurumun ilgili ünitesine verilecektir.
6. Malülen emekli olabilmek için çalışma gücünün %60’ını kaybetmiş olmak (rapor ile tespit edilecek) 10 yıldan beri sigortalı olmak ve 1800 gün prim ödemiş olma şartları aranıyor. (5510/25 - 26 Maddeler)
7. İşten ayrılan işçiler, işverenleri tarafından 10 gün içerisinde SSK’ya bildirilecek. Sigortalılığı sona eren 4/b’liler de 10 gün içinde bildirimde bulunmak zorunda olup bu bildirimleri kuruma kendileri veya ilgili kurumlar tarafından yapılacaktır. (5510/9. Madde)
8. SSK, BAĞ-KUR, EMEKLİ SANDIĞI emeklisi olup 4/b sigortalısı olmayı gerektirecek bir iş yapanların maaşlarından 01.10.2008 tarihinden itibaren %12 prim kesilir. Bu oran her yıl 1 puan artırılarak %15’ e kadar çıkarılır. (5510/30. Madde)
9. 4/a kapsamında sigortalı olanların sigortalılıkları 18 yaşın bitiminden başlar. (5510/38.Madde)
10. Sağlık hizmetlerinden yararlanabilmek için son bir yıl içerisinde 30 gün prim ödemiş olmak yeterlidir. (Her statü için geçerli bir hüküm) (5510/67.Madde)
11. Zorunlu sigortalılığın sona ermesinden itibaren 10 gün süre ile genel sağlık sigortasından yaralanılır, bu kişiler sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten geriye doğru bir yıl içinde 90 gün zorunlu sigortalılıkları varsa, sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten itibaren 90 gün sağlık hizmetlerinden yararlanır. (5510/67. madde)
12. 4/b kapsamında prim ödeyenlerde basamak sistemine göre değil SSK taban ile tavan arasında istedikleri rakam üzerinden prim ödeyecekler. Prim oranı %32 + İş kazası oranıdır. Yalnız bu kişiler çalıştırdıkları işçilerden en yüksek ücret alan kişiden aşağı matrah üzerinden prim ödeyemezler. Eski basamak sistemine göre prim ödeyenler 01.10.2008 ile 31.12.2008 tarihleri arasında SGK’ya hangi rakam üzerinden prim ödeyeceklerini bir dilekçe ile bildirmek zorundadırlar yoksa 01.01.2009’dan itibaren BAĞ-KUR primi ödedikleri basamağın geliri tutarı üzerinde ödemek zorundalar. (Beyanda bulununcaya kadar) (5510/80. Maddesi ve Yönetmelik Geçici Madde7/5)
13. Prim oranları: Malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortası Prim oranı %20’dir.(9 işçi + 11 İşveren) ancak işveren payına bazı şartlara uymak kaydıyla 01.10.2008’den itibaren 5 puan indirim tanınıyor. (devlet karşılıyor.) Bu şartlar prim borcu bulunmamak, primlerini düzenli ödemek, sigortasız işçi çalıştırdığı ile ilgili tespit bulunmamak gibidir. (5510/81 – I)
14. 01 Ekimden sonra 18 yaşını dolduran kız çocukları anne babalarının sağlık yardımlarından yararlanamayacak. Ancak, halen 18 yaşından büyük olup anne - basının sigortalılığı nedeniyle sağlık hizmetlerinden yararlanmakta olanların, çalışma ve evlenme gibi hallerle durumları değişmezse bu hakları sürecek.
15. İdari para cezalarına karşı itiraz 15 gün içinde önce kuruma yapılır.. Kuruma itirazı reddedilenler kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilir. Kuruma itiraz takibi durdurur. Mahkemeye yapılan itiraz idari para cezasının takip ve tahsilini durdurmaz. (5510/102.Madde)
16. Yeşil Kart uygulaması 01.10.2008 tarihinden itibaren 2 yıl süre ile daha devam edecek sonrasında kalkıyor. (5510/Geçici 12.Madde)
17. BAĞ-KUR’luların sağlık hizmetlerinden yararlanabilmesi için en fazla 60 günlük borçlarının bulunması halinde bile sağlık imkânlarından yararlanmaları imkânı getiriliyor. İş kazası, meslek hastalığı ve acil hallerde borcu olup olmadığına bakılmayacaktır. (5510/67.Madde)
18. SGK ile anlaşması olsun veya olmasın özel hastaneler acil hallerde hastalara bakmak zorundalar. Anlaşma yok diyemezler. Fark ücret talep edemezler. Hizmet bedelini daha sonra SGK’nın belirlediği tarife üzerinden SGK’ya fatura edeceklerdir.
19. İşçi çalıştırmaya ara verilmesi halinde, işveren İşçi çalıştırılmadığına ilişkin dilekçeleri 15 gün içinde kuruma bildirilmek zorundadır. (5510/86.Madde)
20. 01.10.2008’ den itibaren Avukat ve Noterlerin Topluluk Sigortası uygulaması kaldırılıyor. Bunlar 4/b kapsamında prim ödeyecekler.
21. 01.10.2008 tarihinden itibaren ilk işe girişler de E-bildirge sisteminden verilebilecek. T.C. numarası ile bunların sigorta numaralı T.C. kimlik numaraları olacak.
22. 5510 Sayılı Kanunun 4’ üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanları çalıştıran; Özel nitelikteki işyeri işverenleri, cari aya ilişkin olarak düzenleyecekleri asıl, ek veya iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerini, en geç belgenin ilişkin olduğu ayı izleyen ayın 23’ ünde, kuruma gönderecektir. Belgenin gönderilmesi gereken sürenin son gününün resmi taile rastlaması halinde aylık prim ve hizmet belgesi, son günü izleyen ilk iş günü saat 23:59'a kadar kuruma gönderilebilecektir. (28 Eylül 2008 tarih 27011 sayılı Resmi Gazete, Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna Verilmesine ve Primlerin Ödenme Sürelerine Dair usul ve esaslar Hakkında Tebliğ)
23. İşveren çocukları (burada kastedilen şahıs firmalarıdır.) 18 yaşından küçük ise anne – babasının yanında sigortalı olamaz. (Medeni kanunun 4721/345.Madde)
24. İşçi Çalışmıyor dilekçesi verilip 2 yıldan beri hiç hareket olmayan işveren dosyaları SGK tarafından iptal edilip işverene bildirilecek. (İnşaat ve ihale konusu işler hariç)
25. Artık sadece toplu işe gidip getirilen araçla değil de işveren tarafından sağlanan araç ile yapılan kazalar da iş kazası sayılacak.
26. Doğumdan dolayı iş görmezlik ödeneği alabilmek için doğumdan önceki 1 yıl içerisinde 90 gün prim ödemiş olmak gerekiyor.
27. İşveren tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin %30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı paylarından SSK primi kesilmez. (5510/80.Madde)
28. İşyeri adres değişiklikleri 10 gün içinde kuruma (yani ilgili Müdürlüğe) bildirilecek. Aynı il içerisindeki değişiklikleri de artık sadece dilekçe ile yeni kuruma (yeni Müdürlüğe) bildirmek yeterli olacaktır. (5510/11. Madde)
29. İşyerinin faaliyette bulunduğu ilden başka bir ile nakledilmesi halinde, işyeri bildirgesi, işyerinin nakledildiği adresin bağlı bulunduğu üniteye, en geç işyerinin nakledildiği tarihi takip eden on gün içinde verilecektir.
30. İşyerinin, aynı il içinde olmakla birlikte, başka bir ünitenin görev alanına giren bir adrese nakledilmesi halinde, işyeri bildirgesi verilmeyecek, ancak nakil tarihini takip eden tarihten itibaren on gün içinde nakledilen işyerinin sicil numarasını içerir yazı ile durum eski ve yeni üniteye bildirilecektir.
31. İşyerinin başka bir ünitenin görev alanına giren adrese nakledilmesi halinde, durum yeni ünite tarafından bildirim kendisine yapıldığı tarihten itibaren onbeş gün içinde eski işyeri dosyasının bulunduğu üniteye bağlı olarak bildirilecek ve yapılan bildirim üzerine eski işyeri dosyası Kanun kapsamından çıkartılacaktır.
32. İşyerinin aynı ünitenin görev alanına giren başka bir adrese nakledilmesi halinde, yeni adres, işyerinin nakledildiği tarihten itibaren on gün içinde işyerinin işlem gördüğü üniteye yazı ile bildirilecektir. Bu durumda yeni işyeri dosyası tescil edilmeyecektir.
33. Asıl işverenden iş alan ve kendi adına sigortalı çalıştıran alt işverenler, bu işlerinden dolayı Kuruma işyeri bildirgesi vermeyecektir. Bu kişiler, çalıştırdıkları sigortalıları, asıl işverenle yapmış oldukları sözleşmenin Kuruma ibraz edilmesi kaydıyla asıl işveren adına tescile dilmiş olan işyerinden alacakları numara ile Kuruma bildireceklerdir.
34. 5510 Sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce 506 Sayılı Kanuna göre tescil edilmiş bulunan işyerleri için işyeri bildirgesi verilmez ve ayrıca tescil işlemi yapılmaz. 5510 Sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamına giren sigortalılara ilişkin işlemler, tescilli olan bu işyerleri dosyalarından sürdürülür.
35. İşyeri bildirgesinin, belirlenen şekle ve belirtilen usule uygun verilmemesi veya belirtilen sürelerde Kuruma verilememesi hallerinde Kanunun 102. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre,
36. Sigortalının otuz günden az çalıştığını gösteren bilgi ve belgelerin Kuruma verilmemesi veya verilen bilgi ve belgelerin Kurumca geçerli sayılmaması halinde, otuz günden az bildirilen sürelere ait primler Kurumca re’ sen tahakkuk ettirilerek tahsil edilecektir.
37. Kurumun prim ve diğer alacakları süresi içinde ve tam olarak ödenmezse, ödenmeyen kısmi sürenin bittiği tarihten itibaren ilk üç aylık sürede her bir ay için %3 oranında gecikme cezası uygulanarak artırılır. Ayrıca, her ay için bulunan tutarlara ödeme süresinin bittiği tarihten başlamak üzere borç ödeninceye kadar her ay için ayrı ayrı Hazine Müsteşarlığınca açıklanacak bir önceki aya ait Yeni Türk Lirası cinsinden iskontolu ihraç edilen Devlet iç borçlanma senetlerinin aylık ortalama faizi bileşik bazda uygulanarak gecikme zammı hesaplanır. Ancak, ödemenin yapıldığı ay için gecikme zammı günlük hesaplanır.
38. Kurumun prim ve diğer alacaklarının süresi içinde ödenmemesi halinde, kamu idarelerinin tahakkuk ve tediye ile görevli kamu görevlileri, tüzel kişiliği haiz diğer işverenlerin şirket yönetim kurulu üyeleri de dahil olmak üzere üst düzeydeki yönetici ve yetkilileri ile kanuni temsilcileri Kuruma karşı işverenleri ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmuşlardır. Dolayısıyla, sigorta primlerinin haklı bir neden olmaksızın ödenmemesi halinde, işveren ile birlikte kamu idarelerinin tahakkuk ve tediye ile görevli kamu görevlileri, tüzel kişiliği haiz diğer işverenlerin ise şirket yönetim kurulu üyeleri de dahil olmak üzere üst düzeydeki yönetici veya yetkilileri ile kanuni temsilcileri aleyhine icra takibine geçilecektir.
39. Yapılan yeni düzenleme ile 30 günden az süreli işlerde çalışanlara eksik sürelerini isteğe bağlı sigortalı olarak tamamlamaları imkânı getirilmiştir.
40. Yeni düzenleme ile aile içinde kişi başı geliri asgari ücretin üçte birinden az olması nedeniyle genel sağlık sigortası primini ödeme gücü olmayan vatandaşlarımızın primleri Devlet tarafından karşılanmak suretiyle sağlık hizmetlerinden yaralandırılmaları sağlanmaktadır.
41. Kanunun yürürlülük tarihinden önce SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığından emekli aylığı almakta olanların mevcut gelir ve aylıklarının aynen ödenmesine devam edilecektir. Aylıklarda herhangi bir azalma söz konusu değildir. SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin aylıkları, Kanun yürürlüğe girdikten sonra altı aylık dönemlerde gerçekleşen enflasyon oranında artırılacak, memur emeklilerinin aylıkları ise eskiden olduğu şekilde artırılmaya devam edilecektir.
42. Esnaf kadınlarımıza bu Kanunla ilk defa doğum öncesi ve doğum sonrasında iş göremezlik ödeneği verilmesi imkanı getirilmektedir.
43. Yeni düzenleme ile Bağ-Kur sigortalılarının iş kazası geçirmeleri halinde, bu sigorta kolundan Kanunda öngörülen tüm yardımlar yapılacaktır. Bunlar, sağlık yardımlarının yapılması, geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi, sürekli iş göremez durumuna düşmesi halinde, sigortalının kendisine, ölümü halinde de hak sahiplerine gelir bağlanması ve cenaze ödeneği verilmesidir.
44. 506 sayılı Kanununda, hastalık sigortasından geçici iş göremezlik ödeneği alabilmesi için gerekli olan 120 gün prim ödeme şartı aranırken bu Kanunla 90 güne indirilmiştir. Ayrıca mevcut uygulamada SSK’ da olduğu şekilde iş göremezlik ödeneği
oranında verilmesi yönündeki düzenleme korunmuştur.
45. 18 yaşından küçük çocuklar, anne veya babalarının sigortalı olup olmadığına bakılmaksızın genel sağlık sigortası kapsamında olacaklar ve sağlık yardımlarından yararlanacaklardır.
46. 1479 Sayılı Kanunda esnaf ve sanatkarlar ile ailelerinin sağlık yardımlarından yararlanabilmeleri için hiç prim borcu olmaması gerekmekte iken tasarı ile prim ödeme yükümlülükleri, takip eden aydan başlatılmak ve 1 ay prim borcunu aksatmaları durumunda dahi sağlık yardımlarından yararlanma imkanı getirilmiştir.
47. Bu kanunla ücretlerin bankalar vasıtasıyla ödenmesi öngörülerek, Kuruma da bankalardan bilgi ve belge isteme hakkı getirilmiştir. Bu durumda, işverenlerin çalıştırdıkları işçilerin prime esas kazançlarını olduğundan daha az göstermeleri imkânı ortadan kalkacaktır.
48. Mevcut uygulamada işsizlik ödeneği ödenen sürelerde sigortalılar hastalık sigortası yardımlarından yararlanmaktadırlar. Kanunda işsizlik ödeneği ödenen sigortalılar genel sağlık sigortalısı sayılmakta ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişiler de genel sağlık sigortasından yararlanabilme imkanına kavuşmaktadırlar.
49. Ölüm sigortasından aylığa hak kazanma koşulu; SSK’lılar için 5 yıldan beri sigortalı olup en az 900 gün, Bağ-Kur’lular için 5 tam yıl hizmet, kamu görevlileri açısından ise 10 tam yıl hizmet süresinin bulunmasını gerektirmektedir.
50. Sigortalılar sözleşmeli kamu ve özel sağlık hizmeti sunucularından istediklerine müracaat edebileceklerdir. Kaldı ki bugün acil hallerde sözleşmesiz sağlık kuruluşlarına da gidilebilecektir.
Sonuç:
Sigortalılar arasında mevcut uygulamada görülen eşitsizlikler bu Kanun ile önemli ölçüde ortadan kaldırılmaktadır.
Kanunla, ilk defa devletin sosyal güvenlik sistemine doğrudan prim katkısı yapması öngörülmekte, Kadınların ev hizmetleri sosyal güvenlik kapsamına alındığı gibi isteğe bağlı sigorta şartları da büyük ölçüde kolaylaştırılmaktadır.
Sigortalıların daha uzun süre sistemde kalmalarını teşvik etmekte ve prim matrahlarını genişletmesi itibariyle, gelir ve aylıkların azalması gibi bir sonuç da ortaya çıkarmamaktadır.
İsteğe bağlı sigorta kolaylaştırmakta, part-time çalışanların eksik günlerini tamamlama imkânı getirilmekte ve genel sağlık sigortası ile tüm nüfus sağlık güvencesi anlamında sosyal güvenlik kapsamına alınmaktadır.
Mevcut uygulamada Bağ-Kur’ da herhangi bir geçici iş göremezlik ödeneği olmamasına rağmen yeni düzenlemede iş kazası ve meslek hastalığı ile analık halleri için de geçici iş göremezlik ödeneği imkânı getirilmektedir.
Yeni getirilen düzenleme ile işverenler üzerindeki yükler azaltılırken, sigortalılar yönünden, bunların ve bakmakla yükümlü oldukları kişilerin sağlık güvencelerine kavuşmaları sağlanmıştır.
|
||||
|
Serbesti Caddesi, Şekerpalas Apt. No: 1/6 Yeşilköy, Bakırköy-İSTANBUL Tel: 0 212, 662 00 47 (3 Hat) Faks: 0 212, 573 49 78 |
||||
Giriş: